Το Ολοκαύτωμα μέσα από τα μάτια της Τέχνης (video)

Από Στις 28 Ιανουαρίου, 2020

Το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας από τους ναζιστές μέσα από αριστουργήματα του κινηματογράφου

Μελετώντας την ιστορία, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι ειδικά σε περιόδους οικονομικής και πολιτιστικής κρίσης, φαινόμενα όπως η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, κάνουν έκδηλη την παρουσία τους.

Ο Κινηματογράφος, όντας η Έβδομη Τέχνη, λειτουργεί συχνά πυκνά κι ως καθρέφτης της κοινωνίας μας. Κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας μπορεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη και επομένως, ζητήματα όπως ο ρατσισμός και ο φασισμός, κάθε άλλο παρά ασυγκίνητο τον αφήνουν.

“Ο Γιος του Σαούλ” (Son of Saul / Saul fia) του Λάζλο Νέμες (Ουγγαρία – 2015)

Οκτώβριος του 1944, στο στρατόπεδο εξόντωσης, Άουσβιτς – Μπίρκεναου. Ο Saul Auslonder (Γκέζα Ρόχινγκ) είναι Ούγγρος, μέλος της Sonderkommando, της ομάδας των Εβραίων κρατουμένων η οποία έχει απομονωθεί από το στρατόπεδο και είναι αναγκασμένη να βοηθά τους Ναζί στον μηχανισμό των μεγάλης κλίμακας εκτελέσεων. Ενώ δουλεύει σ’ ένα από τα κρεματόρια, ο Σαούλ ανακαλύπτει το πτώμα ενός αγοριού το οποίο θεωρεί ότι είναι το παιδί του. Ενώ η Sonderkommando σχεδιάζει εξέγερση, ο Σαούλ αποφασίζει να φέρει εις πέρας μια αδύνατη αποστολή: να σώσει το σώμα του παιδιού από τις φλόγες, να βρει έναν Ραββίνο να απαγγείλει την νεκρώσιμη ακολουθία (Kaddish) και να θάψει το αγόρι όπως πρέπει.

Ένα σπουδαίο φιλμ που αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο όλη τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, με ήρωα έναν Εβραίο κρατούμενο, που εξαναγκάζεται από τους Ναζί να εξολοθρεύει τους ανθρώπους που συρρέουν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ο τρόπος που ακολουθεί η κάμερα τον πρωταγωνιστή και οι γροθιές που μας δίνει συνεχώς στο στομάχι είναι ασύλληπτα. Τα κοντινά και σκοτεινά πλάνα δείχνουν μόνο πρόσωπα, χώμα και κάγκελα. Δεν βλέπουμε ουρανό, μόνο μαυρίλα και σαπίλα. Τον Σαούλ δεν υποδύεται ένας ηθοποιός, αλλά ένας ποιητής, ο Γκέζα Ρέρινγκ και καταφέρνει να αποδώσει μια απίθανη ένταση και ένα βλέμμα που μας κομπιάζει. Δεν είναι απλά μια ταινία, είναι ένα βίωμα για να καταλάβουμε πόσο λάθος και άρρωστος είναι ο φασισμός.

“Ο Πιανίστας” (The Pianist) του Ρόμαν Πολάνσκι (Πολωνία, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο – 2002)

Ο Βλαντισλάβ Σπίλμαν (Άντριεν Μπρόντι), είναι ένας διάσημος Εβραιοπολωνός πιανίστας που δουλεύει στον ραδιοφωνικό σταθμό της Βαρσοβίας. Όμως βλέπει τον κόσμο του να καταρρέει όταν ξεσπά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, με την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία, τον Σεπτέμβριο του 1939. Αφού ο ραδιοφωνικός σταθμός καταστρέφεται από τις εκρήξεις, ο Βλαντισλάβ επιστρέφει σπίτι του όπου και μαθαίνει ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έχουν κηρύξει πόλεμο ενάντια στη Γερμανία. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που λαμβάνει χώρα τους επόμενους μήνες, οι συνθήκες διαβίωσης των Εβραίων σταδιακά χειροτερεύουν ενώ παράλληλα όλοι πρέπει να φοράνε ένα περιβραχιόνιο με το Αστέρι του Δαβίδ για να ξεχωρίζουν, οφείλοντας παράλληλα να δέχονται αδιαμαρτύρητα διάφορες ταπεινώσεις.

Ίσως η κορυφαία σκηνή της ταινίας είναι η στιγμή που ο καταπονημένος Σπίλμαν παίζει στο πιάνο, σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο, μουσική σε Γερμανό αξιωματικό και μπορούμε να νιώσουμε και να διακρίνουμε την ανθρωπιά που είναι κρυμμένη πίσω από το άσχημο μανδύα του ναζισμού.

Ο σκηνοθέτης μαεστρικά δείχνει την φρίκη. Καταστάσεις, πρόσωπα, συναισθήματα και αντιδράσεις μέσα από μια εξαιρετική σκηνοθετική αφήγηση. Ταινία που σέβεται τον άνθρωπο και την ζωή, κάτι που ποτέ δεν έκανε και δεν θα κάνει ο φασισμός.

“Η Ζωή Είναι Ωραία” (La Vita è Bella / Life is Beautiful) του Ρομπέρτο Μπενίνι (Ιταλία – 1997)

Η καθολική επιτυχία του Benigni, πέρα από την προφανή συγκίνηση, επιφέρει ένα καθαρτικό χαμόγελο στο πρόσωπο του θεατή. Οι κτηνωδίες των ναζί, ειδικά τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αποκάλυψαν στην ανθρωπότητα πιθανώς το χειρότερό της πρόσωπο.

Η αγνή όμως θέληση και αγάπη του Guido να προστατέψει τον γιό του, μένοντας στον χαρακτήρα του “παιχνιδιού” τους μέχρι τέλους, γίνεται σύμβολο ανθρώπων που δεν έπαψαν να υπενθυμίζουν με τη στάση τους πως ο φασισμός και τα σάπια ιδανικά του, όσο καταστροφικοί και να είναι, δεν θα φτάσουν ποτέ το μεγαλείο όσων τους αντιτάχθηκαν.

Η ζωή είναι ωραία, και γίνεται ομορφότερη όταν ο κάθε Giosuè, αναγνωρίζει και τιμάει την αυταπάρνηση όσων χάθηκαν για να έχει αυτός μέλλον. Η εν λόγω ταινία, δεν είναι απλά μια ιστορία οικογενειακής αγάπης. Η δραματουργία και το συναίσθημα που μεταδίδει, αν και επισκιάζουν την τραγικότητα μέσω της φαντασίας και της παιδικής αθωότητας, λειτουργούν τελικά ως γροθιά στο στομάχι.

“Η Λίστα του Σίντλερ” (Schindler’s List) του Στίβεν Σπίλμπεργκ (Η.Π.Α. – 1993)

Η ταινία ξεκινά το 1939 με την επανατοποθέτηση των Πολωνών Εβραίων στο Γκέτο της Κρακοβίας λίγο μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εν τω μεταξύ ο Όσκαρ Σίντλερ, ένας Γερμανός επιχειρηματίας από τη Μοραβία, φτάνει στην πόλη με την ελπίδα να κάνει περιουσία από τον πόλεμο. Ο Σίντλερ δωροδοκεί την Βέρμαχτ και τους αξιωματικούς των Ες Ες και έτσι αγοράζει ένα εργοστάσιο για την παραγωγή εφοδίων του στρατού. Χωρίς να γνωρίζει πολλά για το πως να διευθύνει μια επιχείρηση, προσλαμβάνει τον Ιτζάκ Στερν, υπάλληλο του Εβραϊκού Συμβουλίου, ο οποίος έχει επαφές με τους Εβραίους επιχειρηματίες και τους μαυραγορίτες μέσα στο γκέτο. Οι Εβραίοι επιχειρηματίες δανείζουν στο Σίντλερ τα χρήματα για το εργοστάσιο με αντάλλαγμα ποσοστό από τα κέρδη. Ο Σίντλερ προσλαμβάνει μόνο Εβραίους καθώς κοστίζουν λιγότερο αφού οι μισθοί τους πηγαίνουν στην Ες Ες. Οι εργάτες του Σίντλερ επιτρέπεται να βρίσκονται και εκτός του γκέτο και ο Στερν πλαστογραφεί έγγραφα για να διασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους ως “χρήσιμους” στους Γερμανούς ώστε να τους σώσει από μεταφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αλλά και από το θάνατο.

Το τεράστιο και συγκινητικό αποτέλεσμα είναι να σωθούν από τον θάνατο και τον βασανισμό χιλιάδες αθώοι άνθρωποι με την απόφαση ενός ανθρώπου αντιστάθηκε στη φρίκη, τον φανατισμό και όλα τα απαίσια ιδεώδη του φασισμού.

“Ο Λαβύρινθος της Σιωπής” (Labyrinth of Lies / Im Labyrinth des Schweigens) του Τζούλιο Ρικιαρέλι (Γερμανία – 2014)

1958, Γερμανία. Κανείς δεν γνωρίζει τι συνέβη στο Άουσβιτς και κανείς δε ρωτά. Ένας νεαρός εισαγγελέας ανακαλύπτει ότι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας ήταν ναζί και δήμιοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Πρώην μέλη των Ες Ες είναι τώρα δάσκαλοι, αρτοποιοί, δημόσιοι υπάλληλοι.

Κυκλοφορούν ανάμεσα στους ανυποψίαστους συμπατριώτες τους, που νομίζουν ότι οι ιστορίες για τα ολοκαυτώματα και τα βασανιστήρια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν αστικοί μύθοι, ή ακόμη περισσότερο, προπαγάνδα των συμμαχικών δυνάμεων.

Η μεταπολεμική Γερμανία δικάζει για πρώτη φορά το ναζιστικό παρελθόν της στην εντυπωσιακή δημιουργία του Τζούλιο Ρικιαρέλι, “Ο Λαβύρινθος της Σιωπής” (Labyrinth of Lies). Ο Αλεξάντερ Φέλινγκ, υποδύεται τον φιλόδοξο Γερμανό εισαγγελέα που τολμά να οδηγήσει πρώην μέλη των Ες Ες στην πρώτη τους δίκη από Γερμανούς. Χωρίς καλά καλά να το καταλάβει φέρνει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια κοινωνία που έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπη με το πιο φρικτό παρελθόν της.


Πείτε μας την άποψη σας

Αφήστε το σχόλιο σας

Το Ε-mail σας δεν θα δημοσιευθεί.



Τώρα παίζει

Title

Artist

Background