H διαμαρτυρία της Nina Simone για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη

‘Oταν η Nina Simone έγραψε το “Mississippi Goddam”, ένα οργισμένο τραγούδι για την ελευθερία, την ισότητα απέναντι στο νόμο και τον αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων

Ήταν 15 Σεπτεμβρίου 1963 και η Nina Simone βρισκόταν στο πατρικό της σπίτι, στο Μάουντ Βέρνον της Νέας Υόρκης, και συγκεκριμένα σε ένα δωματιάκι πάνω από το γκαράζ, το οποίο χρησιμοποιούσε σαν ησυχαστήριο και σαν χώρο προετοιμασίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από το ανοιχτό ραδιόφωνο πληροφορήθηκε την τραγική είδηση για τέσσερα κορίτσια ηλικίας 11-14 χρονών που είχαν σκοτωθεί από έκρηξη βόμβας σε μια Εκκλησία Βαπτιστών στο Μπέρμπινγχαμ της Αλαμπάμα. Στο ίδιο περιστατικό είχαν τραυματιστεί σοβαρά άλλα δεκαεπτά άτομα. Μέλη της Κού Κλούξ Κλαν, μεταξύ των οποίων και ο Robert E. Chambliss, ο μετέπειτα τοπικός αρχηγός της, είχαν ζώσει την εκκλησία με μασούρια δυναμίτη και τα είχαν πυροδοτήσει την ώρα που τέλειωνε το κατηχητικό και συγκεντρωνόταν κόσμος για να παρακολουθήσει τη λειτουργία.

Ήταν η τρίτη βομβιστική επίθεση μέσα σε έντεκα μέρες. Στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας που ακολούθησε οι μπάτσοι άνοιξαν πυρ δολοφονώντας έναν νεαρό μαύρο ενώ άλλος ένας νεαρός έχασε τη ζωή του καταμεσής στο δρόμο όταν τον ξυλοκόπησε ένας λευκός “αγανακτισμένος πολίτης”. Η Nina Simone, κατέρρευσε.

Το 1963 ήταν μια δύσκολη και πολύ βίαιη χρονιά. Λίγους μήνες νωρίτερα, ο Byron De La Beckwith, ένα μέλος της ρατσιστικής οργάνωσης Συμβούλιο των Λευκών Πολιτών, είχε δολοφονήσει στο Μισισίπι τον μαύρο ακτιβιστή Medgar Evers, ο οποίος στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε πολεμήσει με τον αμερικανικό στρατό και είχε διακριθεί κατά την Απόβαση στη Νορμανδία.

Το πρώτο πράγμα που έκανε η Simone μόλις κατάφερε να σταθεί στα πόδια της ήταν να πάει στην αποθήκη του σπιτιού και προσπάθησε να φτιάξει ένα αυτοσχέδιο όπλο με ότι παλιοσίδερα βρήκε. Όταν την είδε ο άντρας της – ένας πρώην αστυνομικός – τη σταμάτησε λέγοντάς της «Νίνα, εσύ δεν ξέρεις τίποτα από σκοτωμούς. Εσύ έχεις τη μουσική σου». Η Nina τον άκουσε και μέσα σε λίγη ώρα κάθισε και έγραψε τους στίχους του “Mississippi Goddam!”.

Ήταν ένα οργισμένο – βίαιο, όπως το χαρακτήρισε η ίδια – τραγούδι που το επένδυσε μουσικά με έναν χαρούμενο up-tempo ρυθμό. Όπως γράφει η ίδια στην αυτοβιογραφία της: «Έπειτα από μια ώρα βγήκα από το διαμέρισμα κρατώντας στο χέρι μου την παρτιτούρα του “Mississippi Goddam!”. Ήταν το πρώτο μου τραγούδι που αφορούσε τα ανθρώπινα δικαιώματα και ξεπήδησε από μέσα μου πιο γρήγορα από όσο μπορούσα να γράψω. Μετά απ’ αυτό ήξερα ότι θα αφιέρωνα τον εαυτό μου στον αγώνα για την δικαιοσύνη των μαύρων, την ελευθερία και την ισότητα απέναντι στο νόμο, για όσο καιρό χρειαζόταν, μέχρι να κερδηθούν όλες οι μάχες».

Η πρώτη φορά που το κομμάτι παρουσιάστηκε στο κοινό ήταν στο Village Gate Club του Greenwich Village και η επόμενη τον Μάρτιο του 1964 στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Το ως επί το πλείστον λευκό κοινό γέλασε όταν την άκουσε να το προλογίζει ως το «τραγούδι των τίτλων ενός έργου που δεν έχει γραφτεί ακόμα». Το γέλιο όμως κόπηκε όταν άρχισε να απαγγέλει και να τραγουδάει:

«The name of this tune is Mississippi goddam
And I mean every word of it
Alabama’s gotten me so upset
Tennessee made me lose my rest
And everybody knows about Mississippi goddam»

Το κομμάτι έκανε αίσθηση και ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών. Όταν με τα πολλά κυκλοφόρησε, η εταιρεία λογόκρινε τον τίτλο στις διαφημιστικές κόπιες, αφαιρώντας τη λέξη “goddam” και αντικαθιστώντας την με εκείνα τα σύμβολα που αντικαθιστούν τις βρισιές στα κόμικς (*@!!?*@!). Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί όχι μόνο αρνήθηκαν να παίξουν το κομμάτι αλλά οι παραγωγοί έσπαγαν και επέστρεφαν στην εταιρεία τα διαφημιστικά. Η ερμηνεία της στο Carnegie Hall συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Nina Simone In Concert, τον πρώτο δίσκο που η Nina κυκλοφόρησε για την εταιρεία Philips το 1964.

Μία σημαντική στιγμή στην ιστορία του κομματιού, που ήταν εξίσου σημαντική στιγμή για την ιστορία του κινήματος των μαύρων, ήταν όταν το τραγούδησε μπροστά σε 10.000 άτομα, τα οποία συμμετείχαν στην τρίτη πορεία από τη Σέλμα στο Μοντγκόμερι στις 25 Μαρτίου 1965.

Τα γεγονότα του 1963 ήταν η αφορμή που η Simone χρειαζόταν για να εισχωρήσει βαθύτερα στο κίνημα. Μέχρι τότε η αντίδρασή της ήταν είτε σε ατομικό επίπεδο όπως στα δώδεκα της χρόνια, όταν είχε αρνηθεί να τραγουδήσει επειδή δεν επέτρεπαν στους γονείς της να καθίσουν στη πρώτη σειρά και τους είχαν στείλει στο βάθος της αίθουσας, είτε συγκαλυμμένα μέσω κάποιων τραγουδιών που απλώς υπονοούσαν κάποια πράγματα.

Η Nina Simone ουδέποτε υπήρξε οπαδός της μη-βίας και στεκόταν πάντα στο πλευρό των πιο ριζοσπαστικών μελών του κινήματος. Κάποια στιγμή μάλιστα στη δεκαετία του ’70 είχε δηλώσει: «Οι μαύροι δεν πρόκειται να αποκτήσουν ποτέ δικαιώματα αν δεν αποκτήσουν δικό τους κράτος. Και δεν θα αποκτήσουν ποτέ δικό τους κράτος αν δεν κάνουν μια ένοπλη επανάσταση όπου θα χυθεί πολύ αίμα».

Ο κωμικός ηθοποιός Dick Gregory υπογράμμισε με τον καλύτερο τρόπο τη σημασία του “Mississippi Goddam” για την μαύρη κοινότητα μέσα σε μια πρόταση: «Όλοι θέλαμε να το πούμε, αλλά το είπε εκείνη».