Το Τραγούδι της Εβδομάδας: Μίκης Θεοδωράκης – “Canto General, Los Libertadores” (Οι Ελευθερωτές)

“Εμείς θελήσαμε με το τραγούδι μας αλλά και με τη στάση μας, να πούμε στο λαό ότι αυτός είναι το κέντρο της ζωής, η φύτρα της ζωής, πηγή κάθε ωραίου και αληθινού…”

Από τα κορυφαία έργα του τεράστιου Μίκη Θεοδωράκη, το Canto General, σε στίχους του επαναστάτη ποιητή Πάμπλο Νερούδα, ενώνει δύο βασανισμένους λαούς μιλώντας κατευθείαν στις καρδιές των ανθρώπων όλου του κόσμου. Μέσα από την μεγαλοπρεπή του μουσική, οι στίχοι του Χιλιανού ποιητή φτάνουν σε κάθε γωνιά και συντροφεύουν κάθε ψυχή που λαχταρά την ανάταση.

Το Τραγούδι της Εβδομάδας, που επιλέξαμε να ακούσουμε σήμερα, είναι από έργο Canto General με τίτλο “Los Libertadores” του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Πάμπλο Νερούδα. Είναι μία εκπληκτική ηχογράφηση από την Live εμφάνιση στο Olympia Halle του Μονάχου το 1981 με ερμηνεύτρια την μοναδική Μαρία Φαραντούρη που συγκλονίζει… Στα τελευταία λεπτά δεν μπορεί να μην ανατριχιάσει κανείς νιώθοντας την υπερπροσπάθεια που καταβάλλει, την φωνή της που μετατρέπεται πια σε λυγμό…

Η πρώτη συνάντηση των δύο δημιουργών έγινε στο Παρίσι, όπου ήταν εξόριστος ο Νερούδα, κι ο Θεοδωράκης βρέθηκε εκεί για να ευαισθητοποιήσει λαμπρές προσωπικότητες σε σχέση με όσα διαδραματιζόταν στην Ελλάδα. Η χούντα φαινόταν ήδη στον ορίζοντα. Σε λίγα χρόνια οι ρόλοι άλλαξαν, ξανασυναντηθήκαν στο Παρίσι, όταν εκείνος ήταν πρέσβης της Χιλής στη Γαλλία κι ο Μίκης εξόριστος λόγω της δικτατορίας.

Το 1971 καλεσμένος στη Χιλή ακούει για πρώτη φορά σε μπουάτ του Βαλπαραΐζο μελοποιημένη την ποίηση του Νερούδα. Εντυπωσιάζεται από τον τρόπο που το κοινό “ρουφούσε” τα ποιήματα ενώ παράλληλα γοητεύτηκε από τη μουσικότητα της ποίησης.

“Αυτό που ενώνει τους λαούς με τραγωδίες είναι ο ιστορικός πόνος. Στο “Canto General” συνάντησα αυτόν τον πόνο. Επέστρεψα στο Παρίσι και, έχοντας στα χέρια μου τους δύο τόμους του ποιήματος που μου είχε δώσει ο Πάμπλο, άρχισα να τα μελοποιώ, παρ’ όλο που δεν γνώριζα ισπανικά. Μπήκα στο νόημα όμως από τη μουσική της γλώσσας”. Ίσως επειδή συνθέτης και ποιητής έχουν κοινά γνωρίσματα. “Ήμασταν αφοσιωμένοι και οι δύο στο εργατικό επαναστατικό κίνημα. Αριστεροί μεν, αλλά χωρίς παρωπίδες. Παράλληλα είχαμε τον ίδιο προβληματισμό για την τέχνη”.

Το μελοποιημένο έργο παρουσιάστηκε σε μια σειρά συναυλιών σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική αρχικά και μετά σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια μιας από αυτές, ο Θεοδωράκης και οι συνεργάτες του πληροφορήθηκαν τον θάνατο του μεγάλου ποιητή κι επαναστάτη.

Ένα μεγαλόπνοο έργο που ξεπερνά τα όρια της ελληνικότητας, η ταύτιση που νιώθει με τον αγωνιζόμενο λαό της Χιλής, η δίψα για ελευθερία και δικαιοσύνη τον οδήγησαν σε αυτή την επική και επουράνια μουσική.

Η κληρονομιά που μας άφησε είναι βαριά… κι όπως έχει ο ίδιος πει: “Να πούμε στον Νέο Έλληνα ότι είναι κληρονόμος μιας βαριάς αλλά μεστής από χυμούς αλήθειας και ομορφιάς Εθνικής Κληρονομιάς, φτάνει να την πάρει στα χέρια του, να γίνει υπεύθυνος και να προχωρήσει…”

Καλό ταξίδι…

Κι έρχεται το δέντρο, το δέντρο
της καταιγίδας, το δέντρο του λαού.
Απ’ τη γη ανεβαίνουν οι ήρωες του
όπως τα φύλλο απ’ το χυμό,
κι ο άνεμος θρίβει τα φυλλώματα
της βουερής ανθρωποθάλασσας
ώσπου πέφτει στη γη ξανά.

Κι έρχεται το δέντρο, το δέντρο
που τράφηκε με γυμνούς νεκρούς,
νεκρούς μαστιγωμένους
και πληγωμένους,
νεκρούς με απίθανη όψη.
παλουκωμένους σε κοντάρια,
κομματιασμένους στην πυρά,
αποκεφαλισμένους με τσεκούρια,
πετσοκομμένους απ’ τα τέσσερα άλογα,
σταυρωμένους μες στην εκκλησιά.

Κι έρχεται το δέντρο, το δέντρο
που ναι οι ρίζες του ζωντανές,
πήρε μαρτυρικό νίτρο,
φάγαν οι ρίζες του αίμα,
ρούφηξε δάκρυα απ’ το χώμα:
τ’ ανέβασε με τα κλαδιά του,
τα μοίρασε μες στην αρχιτεκτονική του.

Αυτό το δέντρο των ελεύτερων.
Το δέντρο γη, το δέντρο σύννεφο,
το δέντρο ψωμί, το δέντρο ακόντιο,
το δέντρο γροθιά, το δέντρο φωτιά.
Το πνίγουν τα φουρτουνιασμένα νερά
του νύχτιου καιρού μας,
μα στο κατάρτι ζυγιάζεται
της εξουσίας του ο τροχός.

Αυτό είναι το δέντρο, το δέντρο
του λαού, όλων των λαών
της λευτεριάς, του αγώνα.
Έλα ως τη χαίτη του,
άγγιξε τις ξανανιωμένες του αχτίδες,
βύθισε το χέρι στα εργαστήρια
όπου ο παλλόμενος καρπός του
το φως του διαδίδει καθημερινά.

Σήκωσε τη γη τούτη στα χέρια σου,
μέθεξε σε τούτη τη λαμπρότητα,
πάρε το ψωμί σου και το μήλο σου,
την καρδιά σου και το άτι σου
και στήσε φρούριο στο σύνορο,
στη μεθόριο της φυλλωσιάς του.
Υπερασπίσου τα χείλη
κάθε στεφάνης του,
μοιράσου τις εχθρικές του νύχτες,
άγρυπνα για το τόξο της αυγής,
στηρίζοντας το δέντρο, το δέντρο
που μεστώνει καταμεσής στη γη.

Πριν από λίγο καιρό ήρθε το “TivoliRadio” το ΝΕΟ ιντερνετικό (αρχικά) ραδιόφωνο της οικογένειας του Yellow Radio FM 101.7, ένα καθαρά μουσικό ραδιόφωνο, για όλους τους φίλους της καλής ξένης μουσικής!

Ελάτε μαζί μας σ αυτήν την γεμάτη μελωδίες διαδρομή, σε μια περιπέτεια γεμάτη προκλήσεις, εμπνεύσεις, σκέψεις… Το ταξίδι ξεκινάει… ελάτε όλοι συνεπιβάτες…!!! https://tivoliradio.gr/